Efendiler, Kongre 11 Eylül'de sona erdi, 12 EyIül'de Sivas halkinin
da hazir bulundugu açik bir toplanti yapilarak bazi nutuklar söylendi.
Kongre görüsmeleri sirasinda, önemli olarak Meclis-i Meb'usan seçimlerinin
çabuklastirilmasi ve Meclis'in nerede toplanmasi gerektigi konularina
dokunuldu. Ancak, simdi açiklamaya baslayacagim mes'eleler, Kongre
görüsmelerini kisa kesmeyi gerektiriyordu. Bu son noktalarla daha
sonra Hey'et-i Temsiliye mesgul oldu. 9 Eylül 1919 günü, toplanmis
olan bazi bilgiler Kongre'ye su sekilde açiklandi "Eskisehir
ve Afyoiikarahisar'daki Ingiliz Kuvvetler' bir kat daha artirildi.
General Mi11er Konya'ya geldi. Konya Valisi Cemal Bey ve Ankara Valisi
Muhittin Pasa karsi koymaya çekiniyorlar. Yeni Kastamonu Valisi Ali
R1Za Bey de tipki Cema1 Bey türünden bir adammis. Pek sayin arkadaslarin
böyle durumlar karsisinda siddetli davranma taraflisi olduklarim bildigimden,
hemen sert tedbirler alimnasini Fuat Pasa'dan rica etmistim. Fuat
Pasa da Kongre'nin kendisine olan güvenine dayanarak, Kongre adina
gereken tebligat ve tesebbüslerde bulunmustur. Bu davranis tarzinin
yüce hey'etinizce kabul edilmesini rica ediyor. Fuat Pasa, valilere
sert uyarilarda bulunuyor. Bölgelere yüksek rütbeli subaylardan milli
komutanlar tayin ediyor ve bu komutanlara millet adina her türlü yetki
verilmistir" diyor.
Kongre teklifi kabul etti. Bundan sonra ben açiklamalara söyle
devam ettim:
"Buraya Galip Bey adinda bir vali tayin edilmis, geliyormus.
Ancak, bunun Harput Valisi Ali Galip Bey mi, yoksa Trabzon Valisi
Mehmet Galip Bey mi oldugu anlasilamadi. Fakat biz baska bir bilgi
elde ettik. Mister Nowil adinda bir Ingiliz binbasisi Bedirhanlilar'dan
Kamuran Celadet ve Cemil Bey'lerle birlikte, yaninda on bes kadar
Kürt atlisi oldugu halde Malatya'ya gelmis ve mutasarrif Bedirhanli
Halil Bey tarafindan karsilanmislardir. Harput Valisi de görünüste
bir posta hirsizinin pesine düsme bahanesiyle otomobille Malatya'ya
gelmistir. Bu maksatla bunlara Adiyaman'daki müfreze de verilmistir.
Maksatlarinin Kürtleri, Kürdistan kurulacagi vaadiyle aleyhimize
çevirerek, bize karsi suikast yapilmasina yöneltmek oldugu anlasilmis
ve karsi tedbirlere de basvurulmustur. Diyelim ki, valiyi ve digerlerini
tutuklatmak istiyoruz. Malatya Mutasarrifi da Kürt asiretlerini
Malatya'ya çagirmistir. Bu durum üzerine 13' üncü Kolordu bölgesinde
faaliyete geçtik. Gereken tedbirler alinmistir. Yarin aksam Harput'tan
gönderilecek bir askerî birlik bozguncuları tepeleyecektir. Buradaki
Kolordu Komutani da gereken tedbirleri almistir. Malatya'ya ve öteki
yerlere de gereken emirler verilmistir."
Efendiler, Sivas Kongeresi'nin hemen hemen bütün toplanti süresince,
sinirlere gerginlik verecek nitelikte haberler almaktan geri kalmiyordum.
Ancak, aldigim bütün bilgileri oldugu gibi Kongre hey'etine sunmakta
yarardan çok sakinca buluyordum. Gördünüz ki, simdi açikladigim
üzere, gerçekten tehlikeli sayilabilecek nitelikte olan A1i Ga1ip
meselesinden de söz ederken ihtiyatli bir dil kullanmayi tercih
etmistim. Bence en önemli mesele, her türlü güçlük ve tehlikelere
ragmen, Sivas Kongresi'nin sonuca ulasan kararlarla, görüsmelerini
bir an önce tamamlamis olmak ve alinan bu kararlari memlekette uygulamaya
girismekti. Bu istegim yerine geldi. Bütün memleketi içine alan
milli teskilat tüzügünün ve genel kongre bildirisinin hemen bastirilarak
her yere dagitilmasi yoluna gidildi. Ancak, beklenenlerin disinda
yeni olaylar karsisinda kalindigindan, kongre sona erdigi halde,
kongre üyelerinin yeni gelismeler kendini gösterinceye kadar Sivas'ta
kalmalarini uygun gördüm ve gerekirse daha etkili olaganüstü bir
kongre toplamak için de hazirlik yaptim. A1i Ga1ip'in kaçmasi üzerine,
kongre üyelerini Sivas'ta bekletmekten vazgeçildigi gibi, Ferit
Pasa Kabinesi'nin düsmesi üzerine olaganüstü kongre toplanmasina
da gerek görülmedi.
|