 Fatih Sultan Mehmed
tarafından 1478’de yaptırılan Topkapı Sarayı, Sultan Abdülmecid’in
Dolmabahçe Sarayı’nı yaptırmasına kadar yaklaşık 380 sene Devletin
idare merkezi ve Osmanlı sultanlarının resmi ikametgahı olmuştur.
Kuruluş yıllarında yaklaşık 700.000 m.² lik bir alanda yer alan
Saray’ın bugünkü alanı 80.000 m.² dir.
Topkapı Sarayı, Saray halkının Dolmabahçe, Yıldız ve diğer
saraylarda yaşamaya başlaması ile birlikte boşaltılmıştır.
Padişahlar tarafından terk edildikten sonra da içinde birçok
görevlinin yaşadığı Topkapı Sarayı önemini hiç kaybetmemiştir. Saray
zaman zaman onarılmıştır. Ramazan ayında padişah ve ailesi
tarafından ziyaret edilen Mukaddes Emanetler Dairesi’nin her yıl
bakımının yapılmasına ayrı bir özen gösterilmiştir.
Topkapı Sarayı’nın ilk defa, adeta bir müzeymiş gibi ziyarete
açılması Sultan Abdülmecid (1839-1861) dönemine rastlar. O dönemin
İngiliz elçisine Topkapı Sarayı Hazinesi’ndeki eşyalar gösterilir.
Bundan sonra Topkapı Sarayı Hazinesi’ndeki eski eserleri yabancılara
göstermek gelenek haline gelir ve Sultan Abdülaziz (1861-1876)
zamanında, ampir üslupta camekanlı vitrinler yaptırılır, Hazine’deki
eski eserler bu vitrinler içinde yabancılara gösterilmeğe başlanır.
Sultan II. Abdülhamid (1876-1909) tahttan indirildiği sıralarda
Topkapı Sarayı Hazine-i Hümâyûn’un Pazar ve Salı günleri olmak üzere
halkın ziyaretine açılması düşünülmüşse de bu gerçekleşememiştir.
Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün emriyle 3 Nisan 1924 tarihinde halkın
ziyaretine açılmak üzere İstanbul Âsâr-ı Atika Müzeleri Müdürlüğü’ne
bağlanan Topkapı Sarayı önce Hazine Kethüdalığı, sonra Hazine
Müdüriyeti adıyla hizmet vermeye başlamış ve nihayet Topkapı Sarayı
Müzesi Müdürlüğü adıyla hizmet vermeye devam etmektedir.
1924 yılında bazı ufak onarımlar yapılarak, ziyaretçilerin
gezebilmeleri için gereken idari önlemler de alındıktan sonra,
Topkapı Sarayı, 9 Ekim 1924 tarihinde Müze olarak ziyarete
açılmıştır. O tarihte ziyarete açılan bölümler Kubbealtı, Arz Odası,
Mecidiye Köşkü, Hekimbaşı Odası, Mustafa Paşa Köşkü ve Bağdad
Köşkü’dür.
 Topkapı Sarayı, Marmara Denizi, İstanbul Boğazı ve Haliç arasında
tarihsel İstanbul yarımadasının ucundaki Sarayburnu’nda Bizans
akropolü üzerinde inşa edilmiştir. Saray, kara tarafından Fatih’in
yaptırdığı Sûr-ı Sultâni, deniz yönünden ise Bizans surları ile
şehirden ayrılmıştır. Çeşitli kara ve deniz kapılarıyla saray
içindeki değişik işlevlere açılan kapıların dışında, sarayın anıtsal
girişi Ayasofya arkasındaki Bâb-ı Hümâyûn (Saltanat Kapısı)dur.
Topkapı Sarayı yönetim, eğitim ve padişahın yaşam yeri olması
nedeniyle oluşturulan örgütlenmeye uygun olarak iki ana bölüme
ayrılır ki bunlar, birinci ve ikinci avludaki hizmet yapılarından
oluşan Bîrun ile iç örgütlenme ile ilgili kısımları içeren
Enderûn’dur.
Sarayın Bölümleri aşağıda listelenmiştir.
- Bâb-ı Hümâyûn/Saltanat
Kapısı
- I. AVLU/ALAY
MEYDANI
- Alay
Meydanı’nın sahip olduğu hizmet yapıları
- I. Avluda
Bugün Bulunmayan Yapılar
- Alay Köşkü
- Bâb-üs
Selâm/ Orta Kapı
- II. AVLU/DİVAN
MEYDANI
- Kubbealtı /
Divan-ı Hümâyûn
- Dış
Hazine/Silahlar Seksiyonu
- Adalet
Kulesi
- II. Avluya
Bağlı Yapılar
-
Mutfaklar
- Saray
Arşivi
- Has
Ahır
- Zülüflü
Baltacılar Koğuşu
- Bâb-üs
Saade
- III. AVLU /
ENDERÛN AVLUSU
- Enderûn
- Enderûn
Teşkilatı
- Arz Odası
- Seferli
Koğuşu
- Fatih Köşkü
- Kilerli
Koğuşu
- Hazine
Koğuşu
- Hasoda
Koğuşu/ Kutsal Emanetler
- Dairesi
Silahtar Hazinesi
- Ağalar
Camii
- Saray
Kütüphanesi
- IV. AVLU /
SOFA-İ HÜMÂYUN
- Sünnet
Odası
- Revan Köşkü
- Bağdad
Köşkü
- İftariye
Köşkü / İftariye Kameriyesi
- Sofa Köşkü
- Hekimbaşı
Kulesi/ Baş Lala Kulesi
- Sofa-i
Hümâyun Alt Bahçeleri
- Sofa Camii
- Mecidiye
Köşkü
- Esvab Odası
- HAREM
- Harem
Ağaları
- Kara Ağalar
- Cariyeler
- I-KARA
AĞALAR TAŞLIĞI
- Cümle
Kapısı/Saltanat Kapısı
- II- KADIN
EFENDİLER TAŞLIĞI/CARİYER TAŞLIĞI
-
Kırkmerdiven
- Hamam
-
Kadınefendi Daireleri
- Cariye
Koğuşlar
-
Hastahane
III-VALİDE
TAŞLIĞI
- Valide
Sultan Dairesi
- Valide
Sultan Dairesi Sofası
- IV.MABEYN
TAŞLIĞI PADİŞAH VE ŞEHZADE DAİRELERİ
- Hünkar
Sofası
- III.
Murad Has Odası
- Çifte
Hamam
- I.
Ahmed Odası
- III.
Ahmed Odası
- Çifte
Kasırlar
- Altın
Yol
|
