SULTAN ÜÇÜNCÜ MUSTAFA

 (1757 -1774)

 

Babası : Sultan III. Ahmed
Annesi : Mihrişah Sultan
Doğduğu Tarih : 28 Ocak 1717
Padişah Olduğu Tarih : 30 Ekim 1757
Ölümü : 21 Ocak 1774
Saltanatı : 1757 - 1774

Sultan Mustafa, yirmi altıncı padişah olarak Osmanlı tahtına çıktı. Annesinin desteği ile iyi bir eğitim alarak yetişti. Sarayda serbest olarak büyüdüğü için devlet işlerini de yakından öğrenme fırsatı oldu. Çok zeki idi ve çalışmayı da çok seviyordu. Devletin bozulan düzeninin, yapılacak ıslahatlarla düzeleceğine inanıyordu.

Ancak devlet kurumlarında yapılacak ıslahatların batı taklidi değil, devletin geleneksel yapısı içinde kuruluş temellerinin modernleştirilerek günün ihtiyaçlarına cevap veren hale getirilmesi gerektiğini düşünüyordu. Bunu da hukukçuların yapacağına güveniyordu. “Bir ülkenin hukukçusu bozulursa, adaleti de bozulur, adalet olmayan memlekette dirlik ve düzenlik kalmaz” diyordu.

Sultan III. Mustafa saltanatının süresinde en önemli dış sorun olarak Rusya meselesi ile meşgul olmak zorunda kalmıştı. 1763 Çihrin Seferi ile başlayan dönemde Rusya Çariçesi Katerina, Osmanlı himayesinde olan Polonya’ya asker göndermiş ve Kont Stanislas Ponyatowski’yi de tahta geçirmişti. Diplomatik yollardan meselenin halledilmesine çalışılmış ise de sonuç alınamamıştı. İki devlet arasında başlayan savaş 1774 Küçük Kaynarca Antlaşması’nın imzalanmasına kadar devam etmişti. Padişah devleti güçlendirmek, sorunları çözmek çabalarının netice vermemesi neticesinde üzüntüsünden hasta olmuştu. Bu antlaşmanın kendinden sonra imzalanması da devletin hayatında önemli bir dönüm noktası olmuştu. Göreve geldiğinde dolu olarak teslim aldığı devlet hazinesini, savaşa rağmen dolu olarak teslim etmişti.

Sultan Mustafa orta boylu, açık beyaz tenli, biraz çekik gözlü ve kumral sakallı idi. Çok yumuşak kalpli ve dindar bir kişiliğe sahipti. Haksızlığı hiç sevmez, adaletin yerine gelmesine çalışırdı. Astrolojiye çok merak sarmış ve bu konuyu da iyi öğrenmişti.Heybetli ve kuvvetli bir vücuda sahipti. Cok iyi bir tahsil yaptı. Cok çalışkan ve cömert bir insandı. Bilhassa şiirde büyük kabiliyeti vardı. (Cihangir) mahlasıyla yazdığı şiirler pek maruftur. Meşhur şiirlerinden birisi sudur:

Yikilipdur bu cihan sanma ki bizde düzele,
Devlet-i çerh-i deni verdi kâmu müptezele.
Simdi ebvãb i saadetle gezen hep hezele,
İşimiz kaldı hemân merhamet-i Lem Yezel'e.

Astronomi ile meşgul oldu. Ìslâm ve Osmanlı tarihlerini gayet geniş olarak tetkik etti. Memleketine en büyük felâketin Rusya'dan geleceğini çok iyi bildiğinden, müdafaa için geceli gündüzlü çalışarak, her türlü hazırlığı yaptı. Muharebelerde sarf edilmek üzere iç ve diş hazineyi altın ile doldurmuştu.

Tahta çıktığında 40 yaşında idi. Devletin büyük bir ıslahata ihtiyacı olduğunu çok iyi bilen ve bu hususta mühím hamleler yapan bir hükümdardı. Süveyş Kanalı'nı bile açtırmayı düşünüyordu. Fakat is başına getirecek kıymetlí kimseleri bulamamanın üzüntüsü içindeydi.

1766 senesinde olan zelzelede yıkılan Fatih ve Eyyüb Sultan Camilerini ve bütün Ìstanbul'u adeta yeniden imar etmiştir. Kara ve Deniz Mühendishaneleri onun zamanında kurulmuştur. (1764)

1768'de Rusya ile savaş başladı ve 1774 senesinde bitti. savaş neticesinde Kaynarca Anlaşması yapıldı. Büyük ve önemli ölçüde toprak kaybı oldu. Devletin esas gerileme devri de bundan sonra başladı.

Rus savasında üzüntüsünden hastalanmış ve vefat etmiştir. Vefatında 57 yasına yaklaşıyordu. (Allah rahmet eylesin.)

Lâleli Camii 4 sene içinde bu devirde ínşa edildi. Seyh Abdullah Kaskarî bu devirde vefat etmiştir ve Eyüp'te metfundur.

Erkek çocuklan : Úçuncu Selim, Mehmet.

Kız Çocuklan : Sah Sultan, Fatma Sultan, Beyhan Sultan, Fatma Sultan, Hibetullah Sultan.

Osmanlı Padişahları Ana Sayfası'na Dön