|
Efendiler, önce, iç isyanlar hakkında açık bir fikirverebilmek
için, müsaade buyurursanız, iç isyan olaylarına yeri geldikçe dokunmak
üzere, anlatılan safhaları özet olarak arz edeyim :
21 Eylül 1919 tarihinde, Balıkesir'in kuzey bölgesinde başlayan
birinci Anzavur isyanı,16 Şubat l920'de yine aynı bölgede ikinci
defa başgösterdi. Bu iki isyan, askerî birliklerimiz ve millî müfrezelerimizle
bastırıldı. 13 Nisan 1920 tarihlerinde Bolu, Düzce dolaylarında
da isyan çıktı. Bu isyan, 19 Nisan 1920 tarihinde Beypazarı'na kadar
yayıldı. Bu sırada Anzavur, 11 Mayıs 1920'de top ve makineli tüfeklerle
donatılmış beş yüz kişilik bir kuvvetle, üçüncü defa olarak Adapazarı
ve Geyve dolaylarında, zayıf bir millî müfrezemize saldırmak suretiyle
yine ortaya çıktı.Anzavur, gönderdiğimiz millî müfrezelerimize,
düzenli ordu birliklerimize durmadan saldırdı. 20 Mayıs 1920 tarihinde,
Geyve Boğazı yakınlarında yenildi ve kaçmak zorunda kaldı.
Düzce dolaylarındaki isyan olayı önemliydi. Abaza ve Çerkezlerden
meydana gelen dört bin kişilik büyük bir kalabalık, Düzce'yi basarak
hapishaneleri boşalttılar ve çarpışma ile oradaki süvari müfrezemizin
silâhlarını aldılar. Hükûmet memurlarını ve subayları hapsettiler.
Her taraftan, âsîler üzerine kuvvet gönderdik. Bu arada, Geyve'de
bulunan 24' üncü Tümen de, Komutanı Yarbay Mahmut Bey başta olduğu
halde, Düzce'ye hareket etti. Mahmut Bey , Meclis'in açıldığı gün,
yani 23 Nisan 1920'de, Hendek'ten Düzce'ye geçerken, Hendek de isyan
etti. Adapazarı da âsîler tarafından elde edildi. Mahmut Bey,25
Nisan 1920'de, Hendek - Düzce yolu üzerinde âsîler tarafından aldatılarak
pusuya düşürülmüş ve ilk ateşte şehit edilmiştir. Kurmay Başkanı
Sami Bey , yaveri ve daha birkaç subay da aynı zamanda şehit düştüler.
Bunun üzerine, 24' üncü Tümen muharebe edemeden âsîler tarafından
tamamiyle esir edildi. Bütün tüfekleri, topları alındı. Ağırlıkları
yağma edildi. Bu sırada İzmit Mutasarrıfı Çerkez İbrahim , İstanbul'dan
Adapazarı'na geldi. Halka Padişah'ın selâmını bildirdi ve yüz elli
lira maaşla gönüllü toplamaya başladı. Toplanan âsî kuvvetler bütün
o yöreye hâkim olduktan sonra, Geyve Boğazı'ndaki kuvvetlerimize
taarruza başladılar.
Bizim, bu isyan alanına gönderdiğimiz kuvvetler şunlardı:
1- Salihli ve Balıkesir Kuva-yı Milliye'sinin oluşturduğu Çerkez
Ethem Bey müfrezesi;
2 - İki tabur düzenli ordu birliği, dört dağ topu, beş makineli
tüfek ve üç yüz efe süvarisinden kurulmuş Binbaşı Nazım Bey müfrezesi;
3 - İki tabur piyade, sekiz makineli tüfek, iki sahra ve iki dağ
topundan kurulu, Yarbay Arif Bey müfrezesi;
4 - 'Üç yüz kişilik millî kuvvet ve iki makineli tüfek ve iki havan
topundan ibaret Binbaşı İbrahim Bey(Çolak) müfrezesi.
Komutan olarak da Ali Fuat Paşa , Geyve Boğazı yakınlarından Adapazaın'na
uzanan kesimde, Refet Paşa da Ankara'dan Beypazarı yoluyla Bolu'va
uzanan kesimde görevlendirildiler.
|
