|
Efendiler bu türlü olaylara bundan sonra daha geniş çapta rastlayacağız.
Büyük Millet Meclisi'nin toplanmasını ve açılmasını sağlamaya çalıştığımız
günlerde, bizi en çok uğraştıran, Düzce, Hendek, Gerede gibi Bolu
bölgesindeki yerlerden başlayıp, Nallıhan, Beypazarı üzerlerinden
Ankara'ya yaklaşacak kadar genişleyen gericilik ve isyan dalgaları
oimuştur. Ben bir taraftan bu dalgaların durdurulmasına çalışırken,
bir taraftan da Ankara'da toplanmakta olan ve genel durumu daha
iyice bilmeyen milletvekillerini dehşete düşürecek olaylar karşısında
bırakmamak ve böyle durumların ortaya çıkmasıyla Meclis'in toplanamaması
gibi uğursuz ihtimalleri önlemek çarelerini, düşünüyordum. Bunun
için Meclis'in açılmasında acele ediyordum. Nihayet, gelebilmiş
oian milletvekilleriyle yetinerek Meclis'in, Nisanın 23' üncü Cuma
günü açılmasına karar verdik. Bu karar üzerine, 21 Nisan 1920 tarihinde
bütün memlekete yaptığım tebligat metnini, o günün duygu ve düşüncelerine
ne kadar uymak zorunda kalındığını gösteren bir belge olmak bakımından
aynen bilgilerinize sunmayı yerinde buluyorum.
Telgraf : çok ivedi
Ankara'ya acele yazı gönderilmesi Ankara, 21.4.1920
Kolordulara (14' üncü Kolordu Komutan Vekilliğine), 61'inci Tümen
komutanlığına, Refet Beyefendi'ye, Bütün Valiliklere, Bağımsız Sancaklara,
Müdafaa-i Hukuk Merkez Hey'etlerine, Belediye Başkanlıklarına
1- Tanrının lütfuyla Nisanın 23' üncü Cuma günü, cuma namazından
sonra Ankara'da Büyük Millet Meclisi açılacaktır.
2 - Vatanın istiklâli, yüce Hilâfet ve Saltanat makamının kurtarılması
gibi en önemli ve hayati görevleri yapacak olan Büyük Millet Meclisi'nin
açılış gününü cumaya rastlatmakla, o günün kutsallığından yararlanılacak
ve bütün sayın milletvekilleriyle Hacı Bayram Veli Câmi-i Şerifinde
cuma namazı kılınarak Kur'an'ın ve namazın nurlarındanda feyz alınacaktır.
Namazdan sonra, Sakal-ı Şerif ve Sancak-ı Şerif alınarak Meclisin
toplanacağı yere gidilecektir. Meclise girmeden önce bir dua okunarak
kurbanlar kesilecektir. Bu merasimde Câmi-i Şerîf'ten başlayarak
Meclis binasına kadar Kolordu Komutanlığı'nca askerî birliklerle
özel tören düzeni alınacaktır.
3 - Açılış gününün kutsallığını belirtmek için bu günden başlayarak
vilâyet merkezinde, Vali Beyefendi Hazretleri'nin düzenleyeceği
şekilde, hatim indirilmeye ve Buhari-i Şerif okunmaya başlanacak
ve Hatm-i $erîf'in son kısımları uğur getirsin diye cuma günü namazdan
sonra Meclis'in toplanacağı yerin önünde tamamlanacaktır.
4 - Kutsal ve yaralı vatanımızın her köşesinde bu günden itibaren
aynı şekilde kilde Hatm-i Şerîfler indirilmesine ve Buhari-i Şerif
okunmasına başlanarak, cuma günü ezandan önce minarelerde salâ verilecek,
hutbe okunurken, Halifemiz, Padişahımız Efendimiz Hazretleri'nin
mübarek adları anılırken, Padişah Efendimiz'in yüce varlıklarının,
şanlı ülkesinin ve bütün tebaasının bir an önce kurtulmaları ve
saadete kavuşmaları için ayrıca dua okunacak ve cuma namazının kılınmasından
sonra da hatim tamamlanarak yüce Hilâfet ve Saltanat makamı ile
bütün vatan topraklarının kurtuluşu için girişilen Millî Mücadele'nin
önemini ve kutsallığını, milletin her bir ferdinin, kendi vekillerinden
meydanâ gelmiş olan bu Büyük Millet Meclisi'nin vereceği vatani
görevleri yapmaya mecbur olduğunu anlatan vaazlar verilecektir.
Daha sonra, Halife ve Padişah'ımızın, din ve devletimizin vatan
ve milletimizin kurtuluşu, selâmeti ve istiklâli için dua edilecektir.
Bu dinî ve vatanî merasim yapıldıktan ve camilerden çıkıldıktan
sonra, Osmanlı vilâyetlerinin her tarafında, hükûmet konağına gelinerek
Meclis'in açılmasından dolayı resmî tebrikler yapılacaktır. Her
tarafta cuma namazından önce uygun şekilde Mevlid-i Şerîf okunacaktır.
5 - Bu tebliğin hemen yayınlanarak her tarafa ulaştınlabilmesi
için her vasıtaya başvurulacak, sür'atle en ücra köylere, en küçük
askerî birliklere, memleketin bütün teşkilât ve kuruluşlanna ulaştırılması
sağlanacaktır. Ayrıca, büyük levhalar halinde her tarafa asılacak
ve mümkün olan yerlerde bastırılıp çoğaltılarak parasız dağıtılacaktır.
6 - Yüce Tanrı'dan tam bir başarıya ulaştırması niyaz olunur.
Hey'et-i Temsiliye adına
Mustafa Kemal
22 Nisan 1920 tarihinde de şu küçük tebliği yayınladım :
Dakika geciktirilmeyecektir. 22.4.1920
Bütün Valiliklerle, Müstakil Sancaklara, Kolordulara, Nazilli'de
Albay Refet Beyefendi'ye. Bursa'da 20, nci Kolordu Komutanı Ali
Fuat Paşa Hazretleri'ne , Bursa'da 56' ıncı Tümen Komutanı A 1 b
a y B e k i r S a m i B e y e f e n d i y e, Balıkesir'de 61' inci
Tümen Knmutanı Albay Kâzım Beyefendi'ye
Tanrı'nın lütfuyla Nisa'nın 23' üncü Cuma günü Büyük Millet Meclisi
açılarak çalışmaya başlayacağından, o günden itibaren askerî ve
sivil bütün makamlarla bütün milletin tek mercünin Büyük Millet
Meclisi olacağı bilgilerinize sunulur.
Hey'et-i Temsiliye adına
Mustafa Kemal
Saygıdeğer Efendiler,
Şimdiye kadar bilginize sunmuş olduğum hususlar, şahsım ve Hey'et-i
Temsiliye adına üzerinde durduğum olayların açıklanmasıyla ilgiliydi.
Bundan sonra söyleyeceklerim, Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin açılışından
ve hükûmetin kuruluşundan bugüne kadar meydana gelmiş olan olayları
ve değişiklikleri içine alacaktır. Burada söyleyeceklerim, aslında
herkes tarafından açıkça bilinen veya kolaylıkla bilinmesi mümkün
olan olaylann safhaları ile ilgilidir. Gerçekte, Meclis tutanaklarında,
bakanlıkların dosyalarında, basın kolleksiyonlarında bu olay ve
hâdiselerin belgeleri kayıtlı ve saklı bulunmaktadır. Bu bakımdan
ben, bütün bu olayların genel akışını işaret ve tespit etmekle yetineceğim.
Maksadım, inkı- lâbımızın incelenmesinde tarihe yardımcı olmaktır.
Bütün bu olay ve hâdisalerin akışında, Türkiye Büyük Millet Meclisi
ve Hükûmeti'nin Başkanı Başkomutan ve Cumhurbaşkanı sıfatlarını
taşımış olmaktan çok, teşkilâtımızın genel başkanı olarak kendimi
bu görevi yerine getirmeye mecbur sayarım.
|
