Efendiler, 1919 yılı Ekimine ait olup da dokunmak istediğim bazı
olayları da birkaç kelime ile özetlememe müsaadenizi rica ederim.
İşgal altında bulunan İzmir ilindeki müslüman halk, zulüm görüyor ve
öldürülüyordu. Bunun için, hükûmetten, İtilâf Devletleri'nin
temsilcileri katında etkileyici teşebbüslerde bulunmasını rica
ettik. Yunanlıların zulüm ve zorbalıkları devam ederse, aynı şekilde
karşı koymak mecburiyetinde kalınacağını da bildirdik. İzmir'deki
fecî olaylar üzerine İstanbul'da bir gösteri toplantısı yapılmak
istenmişti. Bunun engellendiği haber alınınca Cemal Paşa'nın
dikkatini çektik.
Anzavur, Bandırma çevrelerinde haince ve canavarca hareketlere
başlamıştı. Verdiği zararları önlemek için ve Karabiga, Bandırma
taraflarına çıkan Nigehban Cemiyeti'ne bağlı subaylar hakkında,
Balıkesir'de, Kâzım Paşa'ya ve diğer ilgililere yazdık. Otuz kadar
Nigehbancı subayın da bir yabancı işgaline zemin hazırlamak için,
Hristiyanlara karşı hareket etmek üzere, Trabzon ve Samsun'a
çıkacaklarını haber aIdık. Derhal 15'inci Kolordu'nun ve Canik
Mutasarrıfı'nın dikkatlerini çektik.
Yüksek hey'etinizce bilinmektedir ki, başlangıçta Maraş, Urfa ve
Ayıntap'ta İngiliz birlikleri vardı. Bu birlikler Fransız askerleri
ile değiştirildi. Bu yüzden işgali yeniden önlemeye çalıştık.
İşgalden sonra da önce siyasî, daha sonra fiilî teşebbüslere geçtik.
Bozkır'da, yeniden önemli sayılabilecek bir ayaklanma oldu. Onun
bastırılması için çeşitli tedbirlere başvurduk.
Maraş ve Antep'te Kılıç Ali Bey'i, Çukurova bölgesine de Topçu
Binbaşısı Kemal ve Yüzbaşı Osman Tufan Bey'leri göndererek ciddî
teşkilatlanmaya ve teşebbüslere geçtik.
Efendiler, bu arada hatırıma gelen bir noktayı da arzetmiş bulunayım
: Sivas Kongresi'nden sonra, Hey'et-i Temsiliye, sorumluluğu kendi
üzerine alarak, kongrelerin tüzük ve bildirileri dışında ve Sivas
Kongresi Tüzüğüne ek olmak üzere, "Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti Kuruluş
Tüzüğüne Ektir" başlıklı, "yalnız üyeleri için ve gizlidir" kayıtlı,
silâhlı millî teşkilâtlar için gizli bir yönerge düzenlendi.
Düşmanla çatışılan yerlerde bu yönergeye göre, silâhlı müfrezeler ve
birlikler kuruldu. |
