Efendiler, Ferit Paşa Kabinesi'nin düştüğünü ve Ali Rıza Paşa'nın
kabine kurmak üzere görevlendirildiğini 2/3 Ekim 1919 tarihinde
yazdığım bir genelge ile bütün millete bildirdim. Bu genelgenin bir
suretini de bilgi için yeni sadrazama verdim.
2 Ekim günü, yeni kabine başkanıyla bağlantı kurmaya çalıştık.
Ertesi günü Meclis-i Vükelâ'nın oturumunda Hey'et-i Temsiliye ile
görüşeceklerine söz verilmişti.
Arz ettiğim bu genelgedeki beili başlı noktalar şunlardı :
1) Yeni kabine, Erzurum ve Sivas Kongreleri'nde belirlenen ve tespit
edilen milli teşkilât ve gayelere saygılı olduğu takdirde, Kuva-yı
Milliye ona yardımcı olacaktır.
2) Yeni kabine, Meclis-i Milli'nin toplanmasıyla fiili denetleme
görevine başlanıncaya kadar, milletin kaderi ile ilgili herhangi bir
taahhüde girmeyecektir.
3) Barış Konferansı'na tayin edilecek temsilciler, millî dâvâyı
gerçekten kavramış ve millelin güvenini kazanmış bilgili ve
yetenekli kimselerden seçilecektir.
Bildiride, bu saydığım ilkelerin, yeni kabine tarafından kabul
edilmesinin teklif edileceği açıklandıktan sonra, bu konuda başkaca
görüşleri varsa, yarın öğleye kadar hemen bildirilmesi isteğinde
bulunuldu.
3 Ekim 1919 günü, Sadrazam Ali Rıza Paşa'ya yazdığım telgrafta
millet, şimdiye kadar işbaşına geçenlerin Anayasa'ya ve millî gayeye
aykırı hareketlerinden üzüntü duydu. Bundan dolayı meşru olan
haklarını tanıtmak ve mukaderatını ehliyetli ve güvenilir ellerde
görmek hususunda kesin kararını verdi. Gereken sağlam teşebbüsleri
yaptı. Düzenli bir teşkilâtı bulunan Kuva-yı Milliye, milletin kesin
iradesini tam olarak gösterme ve ispat etme kudretini elde etti.
Millet, padişahın güven ve itimadını kazanmış olan yüksek
şahsiyetiniz ile saygıdeğer arkadaşlarınızı müşkil durumda bırakmak
istemez. Aksine, yardımcı olmaya bütün içtenlisi ile hazırdır.
Ancak, Hükûmet içinde, Ferit Paşa ile birlikte çalışmış nazırların
bulunması, yüksek hey'etinizin görüşleriyle milli gayenin biribiri
ile ne dereceye kadar bağdaştığını, büyük bir açık kalplilikle
anlamak mecburiyetini doğurmuştur. Millete tam bir güven gelmedikçe,
atılmış olan kurtuluş adımının durdurulması ve yarım tedbirlerle
yetinilmesi uygun görülmemektedir. Bu bakımdan, şu hususların sizce
kabul edilip edilmeyeceğini kesin ve açık olarak anlamak isteriz."
dedik ve genelge dolayısı ile belirttiğim üç esası saydık. Daha
sonra,"bu temel noktalarda uyuşma bulunduğu anlaşıldıktan sonra,
olağan dışı durumun giderilmesi için ikinci derecede bazı hususları
da arz edeceğiznizi bildirdik.
Ali Rıza Paşa, bu gün, Saray'a ant içmek üzere gideceklerinden
telgrafınıza yarın cevap verilecegi bildirildi. |
