| 1919 yılı Mayısının 19'uncu günü Samsun'a çıktım. Ülkenin
genel durumu ve görünüşü şöyledir :
Osmanlı Devleti'nin içinde bulunduğu grup, I. Dünya Savaşı'nda
yenilmiş, Osmanlı ordusu her tarafta zedelenmiş, şartları ağır bir
ateşkes anlaşması imzalanmış. Büyük Savaş'ın uzun yılları boyunca
millet yorgun ve fakir bir durumda. Milleti ve memleketi I. Dünya
Savaşı'na sürükleyenler, kendi hayatlarını kurtarma kaygısına düşerek
memleketten kaçmışlar. Saltanat ve hilâfet makamında oturan Vahdettin
soysuzlaşmış, şahsını ve bir de tahtını koruyabileceğini hayal ettiği
alçakça tedbirler araştırmakta. Damat Ferit Paşa 'nın başkanlığındaki
hükûmet âciz, haysiyetsiz ve korkak. Yalnız padişahın iradesine
boyun eğmekte ve onunla birlikte kendilerini koruyabilecekleri herhangi
bir duruma razı.
Ordunun elinden silâhları ve cephanesi alınmış ve alınmakta...
İtilâf Devletleri, ateşkes anlaşmasının hükümlerine uymayı gerekli
bulmuyorlar. Birer bahane ile İtilâf donanmaları ve askerleri İstanbul'
da. Adana iIi Fransızlar; Urfa, Maraş, Ayıntap (Gaziantep) İngilizler
tarafından işgal edilmiş. Antalya ve Konya'da İtalyan askerî birlikleri,
Merzifon ve Samsun'da İngiliz askerleri bulunuyor. Her tarafta yabancı
subay ve memurlar ile özel ajanlar faaliyette. Nihayet, konuşmamıza
başlangıç olarak aldığımız tarihten dört gün önce, 15 Mayıs 1919'da,
İtilâl Devletleri'nin uygun bulması ile Yunan ordusuda İzmir'e çıkartılıyor.
Bundan başka, memleketin her tarafında Hristiyan azınlıklar gizli
veya açıktan açığa kendi özel emel ve maksatlarını gerçekleştirmeye
devleti bir an önce çökertmeye çalışıyorlar.
Sonradan elde edilen güvenilir bilgi ve belgelerle iyice anlaşılmıştır
ki, İstanbul Rum Patrikhanesi'nde kurulan Mavri Mira Hey'eti illerde
çeteler kurmak ve idare etmek, gösteri toplantıları ve propagandalar
yaptırmakla meşgul. Yunan Kızılhaç'ı ve Resmî Göçmenler Komisyonu
, Mavri Mira Hey'eti'nin çalışmalarını kolaylaştırmakla görevli.
Mavri Mira Hey'eti tarafını,olan yönetilen Rum okullarının izni
teşkilâtları, yirmi yaşından yukarı gençleri de içine almak üzere
her yerde kuruluşunu tamamlıyor.
Ermeni Patriği Zazen Efendi de, Mavri Mira Hey'eti ile birlikte
çalışıyor. Ermeni hazırlığı da tıpkı Rum hazırlığı gibi ilerliyor.
Trabzon, Samsun ve bütün Karadeniz sahillerinde örgütlenmiş olan
ve 4 İstanbul'daki merkeze bağlı bulunan Pontus Cemiyeti hiç bir
engelle karşılaşmadan kolaylıkla ve başarıyla çalışıyor.
|
