Divanü Lügati't Türk İndeksi Ç

DİVÂNÜ LÜGATİ'T TÜRK İNDEKSİ Ç
DİVANÜ LÜGATİ'T TÜRK	BUGÜNKÜ TÜRKİYE TÜRKÇESİ
ça	benzetme edatı·III, 207 bkz> çe çabak Türk gölünde bulunan ufak bir balık· I, 381
çabak er	soysuz, mayası bozuk, sütsüz adam, I, 381
çaçır	çadır· I, 406 bkz> çaşır, çatır
çadan	çiyan, kuyruğu örü, akrep· I, 409; III, 367
çaflı	şahin· I, 431
çag çug	gürültü, çar çur· III, 128
çagı	gürültü· III, 225 bkz> çogı, çugı
çagıg	kamçı, sırım II, 210 bkz> çawıg
çagılamak	bağırmak, çağırmak. III, 324 bkz>çogılamak
çagılamak	çağlamak. III, 324 bkz> jagılamak, şagılamak
çagır	şarap, şıra· I, 363; II, 336;III, 286, 385
çagır	dar yol, küçük yol, çığır·I, 363 bkz> çıgır
çagırlamak	şıra yapmak; şıra içmek·III, 331
çagırlanmak	şıra veya şarap sahibi olmak· II, 267
çagırlıg	şaraplı, şarabı olan· I, 494
çaglanmak	börtmek; yarı pişmek (et)· II, 245
çagmur	şalgam· I, 16, 457 bkz> çamgur
çagrı	doğan kuşu; çakır ku;u· I, 421;II, 343; III, 332
çagruk	sertleşen, katila;an·I, 469
çaxa	çakmak,I, 9
çaxşak	dağ tepelerindeki taşlık yer·I, 469
çaxşak	kurutulmuş kaysı, üzüm gibi meyveler, I, 469
çaxşamak	çağıl çuğul etmek, takılan süs eşyası ses vermek·III, 286
çaxşu	"filiz herç
çak	ses anlatan bir söz·I, 333
çak	bir şeyin özunü, aynını bildiren kelime,"tam, işte, aynı" sözleri gibi·I, 333
çak çuk	odun, ceviz, kemik gibi çeylerin kırılmasından çıkan ses,I, 333
çak çuk etmek	odun, ceviz, kemik gibi şeyler kırılırken ses çıkarmak·I, 333
çak etmek	ses çıkarmak·I, 333
çakılmak	çakılmak; ateş çakmak; eri;tirilmek·II, 133
çakınmak	çakınmak, kendisi için çakmak· II, 149
çakır	gök gözlü, çakır gözlü, çakır· I, 363
çakışmak	çakmakta yardım ve yarış etmek·II, 104
çaklanmak	çalkamak·I, 513
çakmak	çakmak; erişmek, II, 17, 23;III, 26
çakmak	(kuş) aşağı inmek·III, 46 bkz> çokmak, çukmak
çakmak	çakmak (yakma aracı)·I, 469;II, 17, 104, 133, 149, 200;III, 26
çakrak	kel, daz, 1. 469
çakratmak	gözü çakırlaştırmak·II, 334
çakrışmak	çağrışmak·II, 209
çakturmak	çaktırmak; iki kişiyi kızı;tırmak· II, 200
çal	alaca, kır· III, 156
çalañ	geveze, bağıran, çalçene·III, 371 § çalañ başı; çalçene, bağıran kişi· III, 371
çalañ	yanmış gibi siyah, ot bitmeyen, çorak yer· III, 371
çaldır çaldır	ses ifade eden bir söz·I, 457
çaldır çaldır etmek	çaldır çaldır etmek I,457
çaldramak	;ağıl çuğul etmek, ses vermek, III, 447, 448
çalgay	ku; kanadının uçları·III, 241
çalıg	yitik arama; bey\|erln önemli bir işi çıktığında gelmeleri için köylere, obalara gönderdiğl haber, I, 374
çalınmak	kendini yere atmak; kulağına söz erişmek; anklannnak, zayıflamak·II, 149, 150
çalış	çelme, güreş· I, 368
çalışmak	bir şeyin çatlakları, ekleri, araları açılmak; güreşmek. II, 108, 114
çalkan	yaranın bir yerden başka blr yere yürümesi veya 20^651.I, 441
çalk çulk	itmenin çıkardıgı ses,I, 349
çalk çulk kılmak	itmek, çarpmak·I, 349
çalma	kerme, kemre, koyun ağıllarında veya deve ahırlarında toplanıp, kurutularak kışın yakmak Içln kesilen kesek, kuru tezek,I, 433
çalmak	yere çalmak, vurmak, yenmek
çalpak	kir, pislik· 1. 470 § çalpak iş; karışık iş·I, 470
çalpañ	sıvık çamur·III, 385
çalpaşmak	çarpışmak, mücadele etmek; sertleşmek; bir şey kötüleşip pisleşmek·II, 207
çalpuşlanmak	yapışkan olmak, çelpeklenmek. II, 271
çalturmak	yere çeldirmek, yere çaldırmak;aratmak, aramasını emretmek; işittirmek için çağrılmak. II, 182
çamguk	koğucu, kovcu·I, 470
çamgur	şalgam,I, 457 bkz>
çagmur çamı	gürültü, bağırtı (yalnız kullanılmaz, "çogı" ile gelir).III, 234
çamrak	çoluk çocuk,I, 469 bkz> çar çarmak
çanak	kekez kimse, korkak, gevşek,I, 358
çanak	kap kacak, çanak, tuzluk ve tuzluğa benzer ağaçtan oyulmuş kap·I, 84, 381; III, 32, 109 bkz ayak
çanaklamak	birini arık (zayıf) saymak veya bulmak; arıklığa, gevşekliğe, kekezliğe nispet etmek· III, 330 ça(n)aklık kekezlik, gevşeklik, perişanlık· I, 503
çançu	erişte hamuru açılan oklava· I, 417
çandışmak	birbirine sertleşmek, birbirinden kaçınmak, çekinmek·II, 207, 208
çañılamak	döğülerek çenilemek; kötü söyleyip bağırmak·III, 404
çanka	bir çeşit tuzak·I, 427
çanturmak	caydırmak·II, 182 bkz> çındu·turmak
çap çap	ses bildiren bir kelime, vurulan kamçının ve dudağın şıpırdamasında çıkar· I,318
çap çap yémek	şapır şupur yemek·I, 318
çapgut	çaput, ;ilte· I, 451
çapılmak	Ince, iyi yumuşak çamurla sıvamak;boynu vurulmak·II, 119
çapınmak	kamçılamak; yüzmek, II, 149
çapıtgan	çok saldıran· I, 513 çapıtgan er cellât, boyun vurnn,I, 513 çapıtmak saldırmak, vurdurmak,II, 298 çapmak yüzmek; arı çamurla sıvamak; vurmak·II, 3, 149
çapsamak	yüzmek istemek III, 284
çapturmak	suda yüzdürmek; çamurla sıvatmak; boyun vurdurmak,II, 180
çar çar	herhangi bir akarın çıkardıgı ses,I, 324 bkz> şar şar
çarçur yemek	eline geçeni yemek, bir şey bırakmamak,I, 323
çarlamak	cırlamak, ağlamak, bağırmak·III, 295 bkz> çoglamak
çarlaşmak	ağlaşmak, bağrı;mak, kükremek·II, 210
çarlatmak	cırlatmak, ağlatmak·II, 344
çars çars	ses ifade eden bir kellme·I, 348
çars çars urmak	çat çat dõvmek·I, 348
çart	parça,I, 341
çart çurt	her şeyln ufağı, döküntusü· I, 341
çaruk	çarık·I, 318
çaruklamak	çarıklamak, Türk çarığı giymek;çaruk boyuna nispet etmek, III, 337, 338
çaruklanmak	çarıklanmak·II, 266
çaruklug	çarıklı.I, 497
çarukluk	çarık yapılmak üzere yapılmış deri·I, 503
çarun	çınar agacı·I, 414 bkz> çünük, şünük
çaşır	çadır·I, 406 bkz> çaçır, çatır
çat	kuyu·III, 146
çat çat	bir şeyin düştüğü zaman çıkardığı sesi anlatır·I, 320
çatllamak	şaklamak.III, 323
çatır	çadır,I, 406 bkz> çaçır, çaşır çatır nı;adır·I, 406
çatmak	kuzuyu koyuna katmak,II, 294
çatpa	köy muhtarının ırmak, çeşme sularının yollarını kazmaya gitmeyen kimseterden aldığı tutu,I, 416
çatuk	Çin'den getirilen bir balık boynuzu· III, 218
çaw	şöhret, ;an; ses,I, 45;II, 250
çawa	delikanlılara verilen adlardan·III, 225
çawar	ateş yakmaya yarıyacak nesne, tuturak, I, 17, 411
çawar çuwar	ateş yakmaya yarıyacak nesne,tuturak·I, 411
çawarlıg yer	yavşan gibi tuturak yapmaya yarar odun bulunan yer· I, 495
çawıg	kamçı, kamçı ucu, I, 374; II, 231 bkz>çagıg
çawju	dalı, budağı, meyvesi kırmızı bir ağaç olup meyvesi acıdır· Kadınların parmağı kırmızılıkta buna benzetilir, I, 422
çawlanmak	sanlanmak, şöhretlenmek, ün sahibi olmakII, 245; III, 200
çawlı	ateş yakılan meyve kabukları, III, 442
çawuş	çavuş, savaşta safları düzelten ve askeri zulüm etmeğe bırakmayan kimse. I, 368 çaydam yatağa doldurulan veya yağmurluk yapılan Ince keçe· III, 176 bkz> çiydem
çe	benzetme edatı,III, 207 bkz> ça
çeçek	çiçek I, 119, 179, 193, 233. 388. 437; II, 122, 285
çeçeklenmek	çiçeklenmek II, 266
çeçeklik	çiçeklik,I, 508
çeçge	çulha tarağı,I, 429
çefşeñ	koyun kırpılan makas, kırkı·III, 385
çek	çizgili, kumaş gibi bir pamuk dokuma·III, 155
çek çük	malın en değersizi, kıvır zıvır,I, 334
çekek	çiçek hastalığı,I, 388
çekik	nokta·II, 149, 200, 287 bkz> çikik
çekik	küçük çocuk çükü· II, 287 bkz> çübek
çekik	serçeye benzer alacalı bir kuş ki siyah kayalıklarda bulunur· II, 287
çekilmek	kitap (10^^111^.II, 133, 134
çeklnmek	kendisi için kitaba nokta koymak·II, 149
çekinmek	bohça bağlamayı üzerine almak,kendi kendine bağlamak,II, 149
çekişmek	nokta koymakta yardım ve yarışetmek·II, 107
çekleşmek	kur’a çekmek· II, 210
çekmek	kitap noktalamak; attan kan almak;sıkılan oku çekmek· II, 21
çekmek	çekerek bağlamak· II, 21 bkz> çıkmak
çekrek kapa	yünden yapılan kölelerin giydigi cepsiz blr kaftan·I, 477
çektürmek	noktalatmak; kan aldırmak·II, 200
çekük	çekiç·II, 287
çekün	ada tavşanı yavrusu, göcen·I, 402
çekürge	çekirge·I, 490
çeliñ	çini; Çin'den gelme·III, 371 § çeliñ ayak; Çin kâsesi, III, 371
çelpek	göz çapağı· I, 477
çelpeklenmek	çapaklanmak, II, 277, 279 çeuğ zil, çalpara·III, 357 çeñel er şer adam, şerli adam·II, 290 çeıîğlik sarmaşık otu,III, 383
çeñli merigli	birçocukoyunu; salıncak·III, 379
çeñşü	küçük hırka·III, 378
çepiş	altı aylık keçi yavrusu, çepiç·I, 368
çepişlenmek	çepiç olmak, çepiç haline gelmek, II, 266
çer	vücudun ağırlığını bildiren bir kelime,I, 322
çer	savaşta karşılıklı duran saflar·I, 323
çer	vakit,I, 323
çerig	asker, asker dizisi, ordu,I,123,128, 323, 388, 442, 519;II, 97, 103, 209;III, 332
çerik	her şeyin karşısı; her şeyin vakti, sırası, I, 388
çerkeşmek	saf haline gelmek, sıralanmak, dizilmek, düzelmek.I, 179, 442; II, 209, 210, 283, 303
çerlenmek	vücut ağırlaşmak, agrımak, hastalanmak·I, 322; 11. 244, 245
çerletmek	bozmak; ajrıtmak; ağırlık vermek·II, 345
çerlik	karşı,I, 323
çerlik	vakit·I, 323
çermelmek	bir ;eyln ucu kıvrılmak, bükülmek·II, 231
çermeşmek	bükmekte yardım ve yarış etmek· II, 210
çermetmek	bir şey fltil gibi bükülmek; ördürülmek. II, 349
çertilmek	yok edilmek; ortadan yok olmak, ölmek, kaybolmak, uzaklaşmak, elden çıkmak· I, 103; II, 148, 229;III, 41
çeş	perüze, firuze·I, 330;II, 79, 192
çeşkel	çanak çömlek·I, 482
çetgen	gem dizgini·I, 443
çetük	kedi·I, 388;III, 127 bkz> muş § küvük
çetük	; erkek kedi· I, 388
çewrülmek	çevrilmek, döndürülmek. II, 230
çewrüşmek	çevrlîmek. II, 208
çewşeñ	gözü sulu, gôzü her zaman akan kişi·III, 385
çewürgen	her zaman çevlren, I, 522
çewtirmek	çevirmek, bir şeyi sol elin baş parmagı üzerinde çevirmek· II, 82
çétmek	eri;mek· II, 314 bkz> yetmek, yétmek
çıbık	çubuk, yaş olan dal, I, 318
çıbıklamak	taze çubukla vurmak. III, 337
çıbırtmak	çırpıçtırmak, taze ;ubukla döğmek· III, 430
çıçalak	serçe parmak, sırça parmak,I, 487
çıçamuk	yüzük parmağı·I, 487
çıf	hurma ve üzüm gibi şeylerin şırasının çömlek veya benzerlerinde kaynamasından çıkan ses·I, 332
çıfılamak	çığıl çığıl ses verı·nek, şıra kaynarken ses vermek.III, 325
çıg	göçebelerin sele sazı (çığ otu) lle yaptıkları çadır örtüsü·III, 128
çıg	bir Türk arşını, Arap arşının üçte ikisi kadardır, göçebeler bununla bez ölçerler·III,128
çıgan	fakir, yoksul· I, 31 bkz> çıgay
çıgay	fakir, yoksul·I, 31, 214, 248, 349;III, 238, 239 bkz> çıgan
çıgıl tıgıl	ses bildiren bir söz·I, 393
çıgıl tıgıl kılmak	çığıl çığıl etmek,I, 393
çıgılwar okı	bir çeşlt küçük ok·I, 493, 494
çıgır	daryol, küçükyol, çığır,I, 363 bkz> çagır
çıgırlamak	çığır açmak; çığır açmağa yönelmek; karda ayağıyla yol açmak·III, 331
çıgırlanmak	çığırlar peyda olmak·II, 267
çıglamak	Türk arşını ile ölçmek·III, 296
çıglanmak	õlçülmek·III, 198 çıglatmak uzunluk õlçtürmek· II, 345
çıgmak	dürmek, çıkınlamak, bağlamak, II, 14, 15
çıgrı	çıkrık, değirmen, çark, dolap gibi şeylerin çıkrığı, ip çıkrığı ve her türlü makara;değre, felek· I, 421, II, 82, 230, 241, 255. 303 § kök çıgrısı; felek, gõk değresi- I, 421
çıgrıtmak	çiğnetmek; çiğneterek sertleştirmek; işte pişirmek (insan için)· II, 333
çıgrumak	gevşek şey sertleşmek, III, 280
çıxansı	nakışlı bir Çin ipeklisi· I, 489 bkz>çıxansı, çınaxsı
çıxşansı	nakışlı bir Çin ipeklisi·I, 489 bkz> çıxansı, çınaxsı
çıjmak	binilmek veya yüklenmek istenen yagırlı hayvan eğinmek.II, 9 bkz> çijtürmek
çık	inciten ve korkutan kişiye karşı koyamayacak adama söylenen bir korkutma deyimi·III, 130
çıkan	yiğen, hala ve teyze oğlu· I, 402
çıkarmak	çıkarmak· II, 83
çıkılmak	çıkılmak, II, 133
çıkı	; menfaat, çıkar· I, 368
çıkışmak	çıkmakta yardım ve yarış etmek· II,104
çıkmak	çıkmak· I, 81, 305, 343, 362, 420, 424; II, 17, 18, 116, 246; III, 16, 120, 144, 161 bkz> taşıkmak, tışıkmak
çıkmak	çekerek bağlamak,II, 21 bkz> çekmek
çıkmak	nemlenmek· III, 183, 184
çıkramak	gıcırdamak. III, 280
çıkraşmak	çokça gıcırdamak, çıkırdamak· II, 209
çıkratmak	gıcırdatmak (diş, kapı, kalem gibi şeyler), II, 334
çıkrışmak	çıkarmakta yardım ve yarış etmek (bir şeyi çıkarmak, meydana çıkarmak gibi). II, 208, 209
çıkturmak	çıkartmak·II, 200
çıkturmak	ıslatmak, ıslak yere koymak· II,200
çılanmak	yaşlıktan ıslanmak; at terlemek· II,150
çılaşmak	ıslatmakta yardım etmek,II, 108
çılatmak	ıslattırmak, atı terletmek·II, 310 bkz> çıylatmak
çıldamak	çıldır çıldır etmek· III, 281 bkz>çılramak
çılramak	çıldır çıldır etmek, III, 281 bkz>çıldamak
çılratmak	seslendirmek, çığıl çığıl ettirmek· II, 333
çımguklanmak	koğcu (dedikoducu) olmak· II, 275
çın	doğru, gerçek, sahih,I, 86. 339;III, 138 § çın bütün kişi; kendine güvenilebilen,doğru dürüst kişi,I, 398
çınaxsı	nakışlı bir Çln ipeklisi,I, 489 bkz> çıxansı, çıxşansı
çından	sandal ağacı·I, 436; 11 ,122
çından	at kula renkli at· I, 436 çınduturmak caydırmak· II, 182 bkz> çanturmak
çıñarmak	araştırmak, tahkik etmek·II, 182
çınıkmak	gerçekleşmek· II, 117
çınlamak	tahkik etmek, gerçekliğini araştırmak·III, 296
çınlatmak	gerçekleştirmek, tasdik ettirmek·II, 345
çıñ	çınlama, çan ve leğen gibi ;eylerln verdiği ses,III, 357 bkz> çirig
çıñ étmek	çınlamak·III, 357
çıñıl çıñıl	bir şeyin çingil çingil ses çıkarması, III, 366
çıñıl çıñıl étmek	çingil çlngil etmek·III, 366
çarçur yemek	eline geçeni yemek, bir şey bırakmamak,I, 323
çarlamak	cırlamak, ağlamak, bağırmak·III, 295 bkz> çoglamak
çarlaşmak	ağlaşmak, bağrı;mak, kükremek·II, 210
çarlatmak	cırlatmak, ağlatmak·II, 344
çars çars	ses ifade eden bir kellme·I, 348
çars çars urmak	çat çat dõvmek·I, 348
çart	parça,I, 341
çart çurt	her şeyln ufağı, döküntusü· I, 341
çaruk	çarık·I, 318
çaruklamak	çarıklamak, Türk çarığı giymek;çaruk boyuna nispet etmek, III, 337, 338
çaruklanmak	çarıklanmak·II, 266
çaruklug	çarıklı.I, 497
çarukluk	çarık yapılmak üzere yapılmış deri·I, 503
çarun	çınar agacı·I, 414 bkz> çünük, şünük
çaşır	çadır·I, 406 bkz> çaçır, çatır
çat	kuyu·III, 146
çat çat	bir şeyin düştüğü zaman çıkardığı sesi anlatır·I, 320
çatllamak	şaklamak.III, 323
çatır	çadır,I, 406 bkz> çaçır, çaşır çatır nı;adır·I, 406
çatmak	kuzuyu koyuna katmak,II, 294
çatpa	köy muhtarının ırmak, çeşme sularının yollarını kazmaya gitmeyen kimseterden aldığı tutu,I, 416
çatuk	Çin'den getirilen bir balık boynuzu· III, 218
çaw	şöhret, ;an; ses,I, 45;II, 250
çawa	delikanlılara verilen adlardan·III, 225
çawar	ateş yakmaya yarıyacak nesne, tuturak, I, 17, 411
çawar çuwar	ateş yakmaya yarıyacak nesne,tuturak·I, 411
çawarlıg yer	yavşan gibi tuturak yapmaya yarar odun bulunan yer· I, 495
çawıg	kamçı, kamçı ucu, I, 374; II, 231 bkz>çagıg
çawju	dalı, budağı, meyvesi kırmızı bir ağaç olup meyvesi acıdır· Kadınların parmağı kırmızılıkta buna benzetilir, I, 422
çawlanmak	sanlanmak, şöhretlenmek, ün sahibi olmakII, 245; III, 200
çawlı	ateş yakılan meyve kabukları, III, 442
çawuş	çavuş, savaşta safları düzelten ve askeri zulüm etmeğe bırakmayan kimse. I, 368 çaydam yatağa doldurulan veya yağmurluk yapılan Ince keçe· III, 176 bkz> çiydem
çe	benzetme edatı,III, 207 bkz> ça
çeçek	çiçek I, 119, 179, 193, 233. 388. 437; II, 122, 285
çeçeklenmek	çiçeklenmek II, 266
çeçeklik	çiçeklik,I, 508
çeçge	çulha tarağı,I, 429
çefşeñ	koyun kırpılan makas, kırkı·III, 385
çek	çizgili, kumaş gibi bir pamuk dokuma·III, 155
çek çük	malın en değersizi, kıvır zıvır,I, 334
çekek	çiçek hastalığı,I, 388
çekik	nokta·II, 149, 200, 287 bkz> çikik
çekik	küçük çocuk çükü· II, 287 bkz> çübek
çekik	serçeye benzer alacalı bir kuş ki siyah kayalıklarda bulunur· II, 287
çekilmek	kitap (10^^111^.II, 133, 134
çeklnmek	kendisi için kitaba nokta koymak·II, 149
çekinmek	bohça bağlamayı üzerine almak,kendi kendine bağlamak,II, 149
çekişmek	nokta koymakta yardım ve yarışetmek·II, 107
çekleşmek	kur’a çekmek· II, 210
çekmek	kitap noktalamak; attan kan almak;sıkılan oku çekmek· II, 21
çekmek	çekerek bağlamak· II, 21 bkz> çıkmak
çekrek kapa	yünden yapılan kölelerin giydigi cepsiz blr kaftan·I, 477
çektürmek	noktalatmak; kan aldırmak·II, 200
çekük	çekiç·II, 287
çekün	ada tavşanı yavrusu, göcen·I, 402
çekürge	çekirge·I, 490
çeliñ	çini; Çin'den gelme·III, 371 § çeliñ ayak; Çin kâsesi, III, 371
çelpek	göz çapağı· I, 477
çelpeklenmek	çapaklanmak, II, 277, 279 çeuğ zil, çalpara·III, 357 çeñel er şer adam, şerli adam·II, 290 çeıîğlik sarmaşık otu,III, 383
çeñli merigli	birçocukoyunu; salıncak·III, 379
çeñşü	küçük hırka·III, 378
çepiş	altı aylık keçi yavrusu, çepiç·I, 368
çepişlenmek	çepiç olmak, çepiç haline gelmek, II, 266
çer	vücudun ağırlığını bildiren bir kelime,I, 322
çer	savaşta karşılıklı duran saflar·I, 323
çer	vakit,I, 323
çerig	asker, asker dizisi, ordu,I,123,128, 323, 388, 442, 519;II, 97, 103, 209;III, 332
çerik	her şeyin karşısı; her şeyin vakti, sırası, I, 388
çerkeşmek	saf haline gelmek, sıralanmak, dizilmek, düzelmek.I, 179, 442; II, 209, 210, 283, 303
çerlenmek	vücut ağırlaşmak, agrımak, hastalanmak·I, 322; 11. 244, 245
çerletmek	bozmak; ajrıtmak; ağırlık vermek·II, 345
çerlik	karşı,I, 323
çerlik	vakit·I, 323
çermelmek	bir ;eyln ucu kıvrılmak, bükülmek·II, 231
çermeşmek	bükmekte yardım ve yarış etmek· II, 210
çermetmek	bir şey fltil gibi bükülmek; ördürülmek. II, 349
çertilmek	yok edilmek; ortadan yok olmak, ölmek, kaybolmak, uzaklaşmak, elden çıkmak· I, 103; II, 148, 229;III, 41
çeş	perüze, firuze·I, 330;II, 79, 192
çeşkel	çanak çömlek·I, 482
çetgen	gem dizgini·I, 443
çetük	kedi·I, 388;III, 127 bkz> muş § küvük
çetük	; erkek kedi· I, 388
çewrülmek	çevrilmek, döndürülmek. II, 230
çewrüşmek	çevrlîmek. II, 208
çewşeñ	gözü sulu, gôzü her zaman akan kişi·III, 385
çewürgen	her zaman çevlren, I, 522
çewtirmek	çevirmek, bir şeyi sol elin baş parmagı üzerinde çevirmek· II, 82
çétmek	eri;mek· II, 314 bkz> yetmek, yétmek
çıbık	çubuk, yaş olan dal, I, 318
çıbıklamak	taze çubukla vurmak. III, 337
çıbırtmak	çırpıçtırmak, taze ;ubukla döğmek· III, 430
çıçalak	serçe parmak, sırça parmak,I, 487
çıçamuk	yüzük parmağı·I, 487
çıf	hurma ve üzüm gibi şeylerin şırasının çömlek veya benzerlerinde kaynamasından çıkan ses·I, 332
çıfılamak	çığıl çığıl ses verı·nek, şıra kaynarken ses vermek.III, 325
çıg	göçebelerin sele sazı (çığ otu) lle yaptıkları çadır örtüsü·III, 128
çıg	bir Türk arşını, Arap arşının üçte ikisi kadardır, göçebeler bununla bez ölçerler·III,128
çıgan	fakir, yoksul· I, 31 bkz> çıgay
çıgay	fakir, yoksul·I, 31, 214, 248, 349;III, 238, 239 bkz> çıgan
çıgıl tıgıl	ses bildiren bir söz·I, 393
çıgıl tıgıl kılmak	çığıl çığıl etmek,I, 393
çıgılwar okı	bir çeşlt küçük ok·I, 493, 494
çıgır	daryol, küçükyol, çığır,I, 363 bkz> çagır
çıgırlamak	çığır açmak; çığır açmağa yönelmek; karda ayağıyla yol açmak·III, 331
çıgırlanmak	çığırlar peyda olmak·II, 267
çıglamak	Türk arşını ile ölçmek·III, 296
çıglanmak	õlçülmek·III, 198 çıglatmak uzunluk õlçtürmek· II, 345
çıgmak	dürmek, çıkınlamak, bağlamak, II, 14, 15
çıgrı	çıkrık, değirmen, çark, dolap gibi şeylerin çıkrığı, ip çıkrığı ve her türlü makara;değre, felek· I, 421, II, 82, 230, 241, 255. 303 § kök çıgrısı; felek, gõk değresi- I, 421
çıgrıtmak	çiğnetmek; çiğneterek sertleştirmek; işte pişirmek (insan için)· II, 333
çıgrumak	gevşek şey sertleşmek, III, 280
çıxansı	nakışlı bir Çin ipeklisi· I, 489 bkz>çıxansı, çınaxsı
çıxşansı	nakışlı bir Çin ipeklisi·I, 489 bkz> çıxansı, çınaxsı
çıjmak	binilmek veya yüklenmek istenen yagırlı hayvan eğinmek.II, 9 bkz> çijtürmek
çık	inciten ve korkutan kişiye karşı koyamayacak adama söylenen bir korkutma deyimi·III, 130
çıkan	yiğen, hala ve teyze oğlu· I, 402
çıkarmak	çıkarmak· II, 83
çıkılmak	çıkılmak, II, 133
çıkı	; menfaat, çıkar· I, 368
çıkışmak	çıkmakta yardım ve yarış etmek· II,104
çıkmak	çıkmak· I, 81, 305, 343, 362, 420, 424; II, 17, 18, 116, 246; III, 16, 120, 144, 161 bkz> taşıkmak, tışıkmak
çıkmak	çekerek bağlamak,II, 21 bkz> çekmek
çıkmak	nemlenmek· III, 183, 184
çıkramak	gıcırdamak. III, 280
çıkraşmak	çokça gıcırdamak, çıkırdamak· II, 209
çıkratmak	gıcırdatmak (diş, kapı, kalem gibi şeyler), II, 334
çıkrışmak	çıkarmakta yardım ve yarış etmek (bir şeyi çıkarmak, meydana çıkarmak gibi). II, 208, 209
çıkturmak	çıkartmak·II, 200
çıkturmak	ıslatmak, ıslak yere koymak· II,200
çılanmak	yaşlıktan ıslanmak; at terlemek· II,150
çılaşmak	ıslatmakta yardım etmek,II, 108
çılatmak	ıslattırmak, atı terletmek·II, 310 bkz> çıylatmak
çıldamak	çıldır çıldır etmek· III, 281 bkz>çılramak
çılramak	çıldır çıldır etmek, III, 281 bkz>çıldamak
çılratmak	seslendirmek, çığıl çığıl ettirmek· II, 333
çımguklanmak	koğcu (dedikoducu) olmak· II, 275
çın	doğru, gerçek, sahih,I, 86. 339;III, 138 § çın bütün kişi; kendine güvenilebilen,doğru dürüst kişi,I, 398
çınaxsı	nakışlı bir Çln ipeklisi,I, 489 bkz> çıxansı, çıxşansı
çından	sandal ağacı·I, 436; 11 ,122
çından	at kula renkli at· I, 436 çınduturmak caydırmak· II, 182 bkz> çanturmak
çıñarmak	araştırmak, tahkik etmek·II, 182
çınıkmak	gerçekleşmek· II, 117
çınlamak	tahkik etmek, gerçekliğini araştırmak·III, 296
çınlatmak	gerçekleştirmek, tasdik ettirmek·II, 345
çıñ	çınlama, çan ve leğen gibi ;eylerln verdiği ses,III, 357 bkz> çirig
çıñ étmek	çınlamak·III, 357
çıñıl çıñıl	bir şeyin çingil çingil ses çıkarması, III, 366
çıñıl çıñıl étmek	çingil çlngil etmek·III, 366
çıñratmak	çınlatmak·II, 358
çıp	her ince ve yumuşak dal·I, 318
çıpıkan	innap, vücutta çıkan kırmızılık· I, 448 bkz> çıpkan
çıpkan	innap, Zizyphus vulgarls; vücutta çıkan kırmızılık· I, 448 bkz> çıpıkan
çır	elbise yırtmakta, yırtılmakta çıkan ses·I, 323
çırguy	ok temreninin şişkince olan yeri· III, 241
çırguy	elbise kuşağının geçeceğl iki taraflı kõprücük· III, 241
çıwı	cinlerden blr bölük· III, 225
çıylatmak	ıslattırmak, at terletmek, II, 310 bkz> çılatmak
çi	toprakta yaşlık, yaş·III, 207
çibek karguy	delice doğan, moymul, at-macaya benzeı- bir ku;·I, 388; 111. 241
çibek karkuy	delice doğan, moymul, at-macaya benzeı- bir ku;·I, 388; 111. 241
çibek kırguy	delice doğan, moymul, at-macaya benzeı- bir ku;·I, 388; 111. 241
çibek kırkuy	delice doğan, moymul, at-macaya benzeı- bir ku;·I, 388; 111. 241
çifşeñ	ekşi, ekşimiş III, 385
Çigillemek	*Çiğillerden saymak, Çigil'lere nisbet etmek·III, 345**
Çigillenmek	Çiğil kılıgına girmek,II, 269
çigilmek	düğüm sıkıştırılmak, ip düğümlenmek·II, 134 bkz> çiklişmek, çiktürmek
çigir çigir	ekmek içerisinde taş kırıntıları olduğu zaman di;in ezemeyerek çıkardığı ses, I, 363
çigit	pamuk çekirdeği·I, 356
çigne	mala, çiftçilerin "sürgü" dedikleri aygit·I, 435 bkz> çikne
çij	demir çivi, zırh çivileri ucu·III, 123, 214
çijtürmek	hayyan yükten belini çökertmek·II, 180 bkz> ;ıjmak
çik bök	aşığın sırtının tüseğinin yukarı gelmesi·III, 130 bkz> bök
çik çik	oğlağı çağırmak ve gütmek için kullamlan bir söz· I, 334 bkz> çilik çilik
çikik	nokta· II, 107 bkz> çekik
çikin	ibrişim.I, 414
çikin	üzüm bağlarında biten hayvanların yediği başaklı bir ot·I, 414
çiklişmek	sıkışmak, düğüm sıkışmak· II, 210 bkz> çigilmek, çiktürmek
çikne	çiftçilerin "sürgü" dedikleri aygıt· III, 301 bkz> çigne
çiknemek	sıkı dikmek, altın tellerle (yani kılaptan denen altın sarılı tellerle) ipek kumaş üzerine nakış işlemek; yere sürgü çekmek, I, 414; III, 301
çikremek	bir şeydekl yabancı şey gıcırdamak·III, 280, 281
çikten	eğer örtüsü· I, 435
çik turmak	aşık oyununda aşık yan yatınca çukur tarafı yukarı gelmek· I, 334
çiktürmek	sıkıştırmak, düğüm sıkıştırmak, II, 180 bkz> çigilmek çiklişmek ·
çil	çokluk bildiren sıfat edatı· III, 56, 57
çil	bere, döğmek yüzünden deri üzerinde olan iz· I, 336; III, 134
çil	çirkinlik, çil· III, 134
çildek	atın göğsünde çıkan bir çıban·I,477 bkz>cılday
çile	õğrekteki atın yaş gübresl,III, 233
çilemek	yaşartmak, ıslatmak·III, 271
çilgü at	al at·I, 430
çilik çilik	oğlağı çağırmak için kullanılan bir söz-I, 388 bkz> çik çik
çim	bir şeyin çiğ veya ya; olmasında obartma istenildiği zaman kullanılan bir edat·I, 338 §çim yig et; çim çig et·I, 338 § çim öl ton; çip ıslak elbise·I, 338
çim ayrık otu·I, 338
çiniştürük	bir ağaç meyvesi (fındığa benzer,kırmızımsı beyazı olur, ilk yazda yetişir, yenir),I, 530
çinüştürüksemek	canı "cinüştürük" istemek· I, 280
çiñ	iyice, büsbütün.III, 357 § çiñ tolu; iyice dolu, büsbütün dolu·III, 357
çiñ	leğen ve benzeri şeylerin çıkardığı ses· III, 370 bkz> çıñ
çir	yag·I, 323
çirt	ses ifade eden bir söz·I, 341 §çirt sudmak; dişler arasından "çirt" diye tükürük çıkamak· I, 341
çiş çiş	kadın çocuğu işetmek istediği zaman söyler; at hakkında da böyledlr, I, 331
çişemek	çişemek, çiş etmek, pislemek (çocuklarda)· III, 267
çişetmek	çiş ettirmek, abdest bozdurmak· II, 307
çit	kamıştan veya dikenden yapılmış duvar veya hüğ, çardak,I, 320
çit	üzeri alaca nakışlı Çin ipeklisl, III. 120
çiwgin	yağlı, doyurucu, besleyici· I, 443 bkz>kewgin § çiwgin aş; besleylci yemek· I, 443 § çiwgin ot; hayvanları semirten ot·I, 443
çiwgünlenmek	vücuda yararlı besleyici bulmak· II, 278
çiydem	yatağa doldurulan veya yağmurluk yapılan ince keçe· III, 176 bkz> çaydam
çobulmak	elmanın yarısı, blr ;akı, elma kakı,1, 503
çocuk	domuz yavrusu; herşeyin küçüğu·I, 381 çodın tunç ve çözülmüş bakır, bakır· I, 409 § çoğın esiç; bakır tencere· I, 409
çog	eşya konan heybe, bohça· III, 128
çog	ateş alevi, ateş yalını, güneşin yalını, saçaklarL III, 128
çogı	savaş· I, 41
çogı	gürültü, bağırtı. III, 225, 234 bkz> çagı,çugı
çogılamak	bağırmak, çağırmak· III, 324, 325 bkz> çagılamak
çoglamak	fil bağırmak· III, 295 bkz> çarlamak
çoglamak	bağlamak, bohçalamak, III, 295, 296
çoglanmak	ateş yalınlanmak, güne; yalını yere düşmek· II, 245
çoglanmak	toplanmak, akışarak toplanmak· II, 245
çoglanmak	bağlanmak, heybelenmek· III, 198
çoglatmak	bohçalatmak, sardırmak,II, 345
çogmak	sarmak, sıkı bağlamak·I, 210
çogulmak	bağlanmak, bohçalanmak·II, 133 çok kötü, alçak· III, 130
çokmak	süzülüp inmek, konmak· Il, 17; III, 46 bkz> çakmak, çukmak
çokmaklanmak	yılan çöreklenmek II, 275, 279
çokramak	(pınarda su ve tencerede bir şey) kaynamak·III, 280
çokrama yul	suyu çok olan, fışkıran kaynak;fışkırma I, 597;III, 4
çokraşmak	çoğalmak ve dalgaIanmak.II, 208
çokratmak	kaynatmak.II, 333, 334
çokturmak	saldırtmak, üzerine indirtmek II, 200
çolak	çolak· I, 381
çomak	asâ, çomak, I, 381
çomak	üygurlar'ca ve bütün Müslüman olmayan halk tarafından Müslümanlar'a verilen ad, Müslüman .I, 381;II, 3 § çomak eri; Müslüman.I, 381
çor	avret yeri bitişik olan kadın, sarılgan bitki·III, 121, 122
çowlı	tutmaç süzgeci, III, 442
çögen	topu çekmek için kullanılan ucu eğri bir değnek, çevgen· I, 187, 223, 242, 402
çöjülmek	gevşek ip gerilmek; uzayıp silnmek· II, 132 bkz> çüjülmek
çök çök	deveyi ıhtırmak için kullanılır bir söz· I, 334
çökdi	kulağın altında "kafa baltası" denen yer·I, 418
çökmek	diz çökmek, dibe çökmek· II, 21, 33
çöktürmek	çöktürmek, maden ayırıp çök-türmek· II, 200, 182
çökürmek	çökermek, ıhtırmak· II, 84
çöküt	kısa· I, 356 çökütlük kısalık, cücelik. I, 506
çömçe	kepçe, çömçe·I, 417
çömgen	her zaman dalan, I, 401
çömmek	dalmak, çimmek I, 401
çöñek	çömçe, kutu· II, 290
çöp	tutmaç parçası· I, 318
çöp	şarabın tortusu, her şeyin çöküntüsü, çöp, çör çöp; herhangi bir şeyin çökeli I, 318; III, 119
çöp çep kişiler	değersiz kimseler.I, 318
çöpik	meyve yenildikten sonra atılan şey, çör çöp· I, 390 bkz> şöpik
çörek	çörek· I, 388
çöreklemek	çörek yapmak· III, 340
çubartmak	çalıp, soyup çıplak bırakmak, cıbırlatmak· III, 429, 430 bkz> çubartusımak
çubartusımak	çalıp soymak ve çıplak bırakmak, III, 430 bkz> çubartmak
çufga	çabuk gitmek isteyen bir postacının,yoldan alıp başkasını buluncuya değin binip gittigi at· 1. 424
çufga	kılavuz, başbuğ·I, 424
çugı	gürültü·III, 128 bkz> çagı, çogı
Çuglan	Karluk büyüklerinnin adlarından· I, 444
çugurdan	uçurum, yar· I, 512
çuh çuh	atı yürütnnek ve azarlamak için çıkarılan ses· III, 117, 118
çukmak	süzülüp inmek, konmak· bkz> çakmak, çokmak
çukmın	kurabiye blçlminde yapılan bir ekmek, çömlekte su buğusunda pişirillr·I, 444
çukubarı	pota yapılan çamur, lüleci çamuru· III, 243 bkz> hukubarı
çulbuş	elbiseye ve ele yapi{an meyve yapı;kanlığı· I, 460
çulık	çulluk, öveyik büyüklugünde alacalı bir su kuşu·I, 381
çulıman	su birikintisi· I, 448
çuluman ış	içinden çıkılamayan iş, çepreşik iş· I, 448
çulk	cılk, büsbütün, dibelik. I, 349 § çulk esgürük (esrük);cılk sarhoş, bütün bütün sarhoş· I, 349
çulkuy	bir tarafa çarpılmı;· III, 242 § çulkuy elig; eli çolak, III, 242 § çulkuy etük; topuğu çarpık papuç· III, 242
çumalı	karınca· I, 448
çumguk	ayağı ve başı kızıl, kanadında ak tüy olan karga, ala karga· I, 33, 470 bkz> çumuk
çumılı bolmak	sıcaktan göz kararmak, I, 448
çummak	insan suya dalmak· II, 26
çumruşmak	dalmakta yardım ve yarış etmek·II, 208
çumturmak	çimdirmek II, 182 çumuk ala karga· I, 33, 470 bkz> çumguk
çumurmak	suya daldırıp batırmak· II, 85
çumuşluk	aptesane, ayakyolu· I, 503
çumuşmak	suya dalmakta yarış etmek, I,441; II, 111
çunmak	yıkanmak,II, 314 bz
çupan	köy büyüğünün (muhtarının) yamağı,gizir.I, 402
çupra	eski elbise·I, 421
çuram	diğerlerinden daha uzağa glden yegnl bir ok atılı;ı· I, 412 § çuram okı; dlğerlerinden daha uzağa gidecek ;ekilde atılan ok,l, 413
çur çur	hayvan sagılırken sütün kapta çıkardığı ses, I, 485 bkz> çür çür § tewl emgi çur çur; hayvan sağılırken sütün kapta çıkardığı ses (deve için), I, 485
çurnı	Türk hekimlerinin yaptikları sürgünlük ilâcı· 1. 435
çutur	huyu kötü,I, 363
çuvaş	çadır·I, 195;II, 7. 190; III, 60
çuwı	Hotan tõresince hakandan iki derece aşağı kimselere verilen ungun· III, 225
çuwlamak	bõrtmek, iyi pişmemek· III, 296
çuwşamak	kaynamak ve köpüklenmek; karnı yanmak ve ekşimek· III, 286
çuwşatmak	ekşitmek, II, 336, 337
çuz	yaldızlı kırmızı renkli bir Çin kumaşı·I, 325
çü(çu)	emirde (olumlu ve olumsuz) pekitme bildiren bir edat-III, 207 bkz> şu, şü
çübek	çocuk çükü·I, 388 bkz> çekik
çübür	keçi kılı-I, 363
çübür çebür	abur cubur, malın kötüsü ve değersizi·I, 363
çübürlenmek	keçi kıllanmak, keçinin kılı bitmek·II, 266 bkz> çüpürlenmek
çüjülmek	gerilmek, gevşek ip gerilmek, sakız veya macun gibi şeyler uzayıp sünmek· II, 132 bkz> çöjülmek ;
çükreklenmek	yün elbise sahibi olmak ve giymek. II, 277
çülükmek	bozulmak, perişanlaşmak. II, 118, 119, 166
çümerük kişi	her zaman gözü sulanan, gözü az gören adam· I, 488
çümgen	çimenlik, ayrıkotu, Panlcum dactylon·
çümmek	õrdek suya iylce dalmak·II, 26
çümtürmek	suya daha derin daldırmak,II,182
çümürmek	suya derin daldırmak·II, 85
çümüşmek	suya daha derin daldırmakta yarış etmek·II, 111
çilnük	çınar ağacı, I, 388 bkz> çarun, şünilk
çüpürlenmek	keçi kıllanmak II, 266 bkz> çübürlenmek
çür	menfaat· I, 323
çür çür	süt sağılırken kapta çıkardığı ses, herhangi bir akarın çıkardığı ses· I, 323 bkz> çur çur
çürkü	çiş (çocuklar için).I, 430
çürlemek	menfaat elde etmek,I, 323
çürlenmek	faydalanmak·II, 245 çürletmek aşırtmak.II, 345
çüşek	ot, çayır·I, 389
çüvüt	boya.III,162 bkz> çüwüt § kızıl çüvüt;kızıl boya, zindfre, sülüğen· III, 162 § alçüvüt; al boya· 111.162 § kök çüvüt; lacivert boya· III, 162 § yaşıl çüvüt; yeşil boya· III, 162 § sarıg çüvüt; sarı boya, zırnık. III, 162
çüwüt boya	· III, 162 bkz> ·çüvüt

DİVÂNÜ LÜGATİ'T TÜRK ANA SAYFASINA DÖN